Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

tessĕris Ter

  • 1 ludo

    lūdo, lūsī, lūsum, ere, spielen, I) intr. A) eig., mit Würfeln usw. spielen, tesseris, Ter.: talis, Plin., talis optime, Cic.: nequiore talo, mit falschen Würfeln sp., Mart.: aleā, Cic., od. in alea, ICt.; vgl. alea: pilā et duodecim scriptis, Cic.: trocho, Hor.: nucibus, Mart.: testarum in mare iaculationibus, Min. Fel.: corio suo od. de corio suo u. de alieno corio (sprichw.), s. coriumno. I, 1, a: ad latrunculos, Vopisc.: in pecuniam, um Geld spielen, ICt.: absol., lusimus per omnes dies, Suet.: unpers., horā tertiā bibebatur, ludebatur, Cic.: diu noctuque ludatur, bibatur, vomatur, Augustin. – im Schau-, Kampfspiele auftreten, ludis circensibus quinquaginta ursos et elephantos lusisse, Liv. 44, 18. § 8. – B) übtr.: 1) spielen, schäkern, scherzen, Possen treiben, a) übh.: exempla honesta ludendi, Cic.: videant ad ludendumne (zum Spaß) an ad pugnandum arma sint sumpturi, Cic.: in numerum, tanzen, v. den Faunen, Verg.: v. Fischen im Wasser, Ter.: v. Vögeln, Verg.: cymba ludit in lacu, Ov.: iubae ludunt, flattern, Verg. – b) insbes., von der sinnlichen Liebe, Hor.: in alqa, mit einer tändeln, Prop. – 2) spielend-, zum Zeitvertreib sich in etw. üben, mit etw. sich tändelnd beschäftigen, tändeln, armis, Cic. u. Hor.: versibus, Verg.: palaestrā, Ov. – 3) mit etw. spielen = etw. verschleudern, viribus imperii, Sen. de brev. vit. 18, 5. – II) tr. spielen, A) im allg.: proelia latronum, das Kriegsspiel, Ov.: ducatus et imperia (Generalissimus u. Kaiser), Suet.: aleam, Suet.: Troiam, Suet.: scriptae, quibus alea (Nomin.) luditur, artes, Ov.: bildl., consimilem ludere ludum, ein gleiches Spiel spielen (= dasselbe tun, was ein anderer getan hat), Ter.: ludum insolentem ludere, ein übermütiges Spiel treiben, Hor. – b) prägn.: 1) spielend od. schäkernd zubringen, otium, Mart. 3, 67, 9. – bildl., operam, vergeblich anwenden, Komik. u. Fronto (vgl. opera). – 2) spielend od. zum Zeitvertreib etw. verfertigen, -etw. treiben, -sich in etw. üben, opus, Häuschen bauen, Hor.: carmina, Verg.: causas, Calp.: pericula, Mart.: causam illam disputationemque, auf eine launige (scherzhafte) Weise durchführen, Cic.: convicia, aus Scherz einander schimpfen, Mart.: luserunt ista poëtae, solches haben die D. gefabelt, Sen. – 3) auf eine launige (scherzhafte) Weise etw. vorstellen, bonum civem, Cael. in Cic. ep.: magistratum, Apul. – 4) jmd. zum besten (zum Narren) haben, a) jmd. foppen, äffen, sich über ihn lustig machen, ihn necken, alqm, Komik. u. Cic.: verbum, Cic. – b) jmd. bei der Nase herumziehen, hintergehen, betrügen, täuschen, alqm, Hor. u. Verg.: alqm dolis, Ter. – 5) = verspielen, id quod in alea lusum est, der Spielverlust im Hasardspiel, Paul. dig. 11, 5, 4. § 2. – / Parag. Infin. ludier, Ter. adelph. 607.

    lateinisch-deutsches > ludo

  • 2 ludo

    lūdo, lūsī, lūsum, ere, spielen, I) intr. A) eig., mit Würfeln usw. spielen, tesseris, Ter.: talis, Plin., talis optime, Cic.: nequiore talo, mit falschen Würfeln sp., Mart.: aleā, Cic., od. in alea, ICt.; vgl. alea: pilā et duodecim scriptis, Cic.: trocho, Hor.: nucibus, Mart.: testarum in mare iaculationibus, Min. Fel.: corio suo od. de corio suo u. de alieno corio (sprichw.), s. corium no. I, 1, a: ad latrunculos, Vopisc.: in pecuniam, um Geld spielen, ICt.: absol., lusimus per omnes dies, Suet.: unpers., horā tertiā bibebatur, ludebatur, Cic.: diu noctuque ludatur, bibatur, vomatur, Augustin. – im Schau-, Kampfspiele auftreten, ludis circensibus quinquaginta ursos et elephantos lusisse, Liv. 44, 18. § 8. – B) übtr.: 1) spielen, schäkern, scherzen, Possen treiben, a) übh.: exempla honesta ludendi, Cic.: videant ad ludendumne (zum Spaß) an ad pugnandum arma sint sumpturi, Cic.: in numerum, tanzen, v. den Faunen, Verg.: v. Fischen im Wasser, Ter.: v. Vögeln, Verg.: cymba ludit in lacu, Ov.: iubae ludunt, flattern, Verg. – b) insbes., von der sinnlichen Liebe, Hor.: in alqa, mit einer tändeln, Prop. – 2) spielend-, zum Zeitvertreib sich in etw. üben, mit etw. sich tändelnd beschäftigen, tändeln, armis, Cic. u. Hor.: versibus, Verg.: palaestrā, Ov. – 3) mit etw. spielen = etw. verschleudern, viribus imperii, Sen. de brev. vit. 18, 5. – II) tr. spielen, A) im allg.:
    ————
    proelia latronum, das Kriegsspiel, Ov.: ducatus et imperia (Generalissimus u. Kaiser), Suet.: aleam, Suet.: Troiam, Suet.: scriptae, quibus alea (Nomin.) luditur, artes, Ov.: bildl., consimilem ludere ludum, ein gleiches Spiel spielen (= dasselbe tun, was ein anderer getan hat), Ter.: ludum insolentem ludere, ein übermütiges Spiel treiben, Hor. – b) prägn.: 1) spielend od. schäkernd zubringen, otium, Mart. 3, 67, 9. – bildl., operam, vergeblich anwenden, Komik. u. Fronto (vgl. opera). – 2) spielend od. zum Zeitvertreib etw. verfertigen, -etw. treiben, -sich in etw. üben, opus, Häuschen bauen, Hor.: carmina, Verg.: causas, Calp.: pericula, Mart.: causam illam disputationemque, auf eine launige (scherzhafte) Weise durchführen, Cic.: convicia, aus Scherz einander schimpfen, Mart.: luserunt ista poëtae, solches haben die D. gefabelt, Sen. – 3) auf eine launige (scherzhafte) Weise etw. vorstellen, bonum civem, Cael. in Cic. ep.: magistratum, Apul. – 4) jmd. zum besten (zum Narren) haben, a) jmd. foppen, äffen, sich über ihn lustig machen, ihn necken, alqm, Komik. u. Cic.: verbum, Cic. – b) jmd. bei der Nase herumziehen, hintergehen, betrügen, täuschen, alqm, Hor. u. Verg.: alqm dolis, Ter. – 5) = verspielen, id quod in alea lusum est, der Spielverlust im Hasardspiel, Paul. dig. 11, 5, 4. § 2. – Parag. Infin. ludier, Ter. adelph. 607.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ludo

  • 3 ludo

    lūdo, lūsī, lūsum, ere
    1) играть во что-л. (aliquā re или aliquid; pilā Pt; aleā C; tessĕris Ter; trocho H; talis C, PM; aleam Su; par impar H, Su)
    l. aliquā re — играть на что-л. ( magnā pecuniā и in pecuniam Dig)
    2) танцевать, плясать
    l. in numerum V — делать ритмические движения, водить хоровод
    3) резвиться, порхать ( in sicco ludunt fulicae V); развеваться ( jubae ludunt V)
    4)
    а) играть на сцене, выступать ( ludis circensibus L)
    б) pass. ставиться на сцене, разыгрываться ( fabula luditur Pt)
    5) шутить, шалить ( in puellā Prp); веселиться, развлекаться ( arma ad ludendum sumere C); проводить в увеселениях, в забавах ( otium M)
    ludens C etc. — в шутку, для забавы
    6) делать что л. шутя, без усилия, играючи (l. carmina V)
    7) насмехаться, высмеивать, подшучивать, дразнить (aliquem, aliquid Ter, C, L etc.)
    l. in aliquā re O — насмехаться над чём-л.
    8) (тж. l. dolis Ter) обманывать, надувать, дурачить ( aliquem augurio inani VF); прикидываться, разыгрывать из себя (bonum civem Caelius ap. C)
    9) расточать, бросать на ветер, тратить попусту (operam Pl, Ter etc.)

    Латинско-русский словарь > ludo

  • 4 ludo

    lūdo, si, sum ( inf. ludier, Ter. Ad. 4, 3, 16), 3, v. a. and n. [root lud- for loid-, from Sanscr. krīd, to play; cf. laus and cluere from Sanscr. root cru-], to play.
    I.
    Lit., to play, play at a game of some kind:

    tesseris,

    Ter. Ad. 4, 7, 21:

    aleā ludere,

    Cic. Phil. 2, 23, 56:

    pilā et duodecim scriptis,

    id. de Or. 1, 50, 217; 1, 16, 73; 2, 62, 253:

    cum pila,

    id. Tusc. 5, 20, 60:

    trocho,

    Hor. C. 3, 24, 56:

    nucibus,

    Mart. 14, 1, 12:

    pilā,

    Val. Max. 8, 8, 2:

    positā luditur arcā,

    with one's whole cash-box staked, Juv. 1, 90:

    eburnis quadrigis cotidie in abaco,

    Suet. Ner. 22:

    apud quem alea lusum esse dicetur,

    Dig. 11, 5, 1 praef.:

    senatus consultum vetuit in pecuniam ludere,

    to play for money, ib. 11, 5, 2:

    ego nisi quom lusim nil morer ullum lucrum,

    Plaut. Rud. 4, 7, 22. —
    (β).
    With acc.:

    aleam,

    Suet. Aug. 70; id. Claud. 33; id. Ner. 30:

    par impar,

    id. Aug. 71; Hor. S. 2, 3, 248:

    ducatus et imperia,

    Suet. Ner. 35:

    Trojam,

    id. Caes. 39; id. Ner. 7:

    proelia latronum,

    Ov. A. A. 3, 357; cf. pass.:

    sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes,

    id. Tr. 2, 471:

    alea luditur,

    Juv. 8, 10:

    aleae ludendae causa,

    Dig. 11, 5, 1 praef.:

    alea ludebatur,

    ib. 11, 5, 1, § 2.—
    (γ).
    Absol.:

    lusimus per omnes dies,

    Suet. Aug. 71; 94; cf.:

    ludis circensibus elephantos lusisse,

    appeared in the public games, Liv. 44, 18, 8.—In sup.:

    dimittere lusum,

    Varr. Sat. Men. 53, 7.—
    B.
    To play, sport, frisk, frolic:

    dum se exornat, nos volo Ludere inter nos,

    have some fun, Plaut. Stich. 5, 4, 20:

    ludere armis,

    Lucr. 2, 631:

    suppeditant et campus noster et studia venandi honesta exempla ludendi,

    Cic. Off. 1, 29, 104:

    ad ludendumne, an ad pugnandum, arma sumturi,

    id. de Or. 2, 20, 84:

    in numerum,

    dance, Verg. E. 6, 28:

    hic juvenum series teneris immixta puellis ludit,

    Tib. 1, 3, 64:

    cumque marinae In sicco ludunt fulicae,

    Verg. G. 1, 363:

    in exiguo cymba lacu,

    Ov. Tr. 2, 330. —
    II.
    Trop.
    A.
    To sport, play with any thing, to practise as a pastime, amuse one's self with any thing:

    illa ipsa ludens conjeci in communes locos, Cic. Par. prooem.: Prima Syracosio dignata est ludere versu Nostra... Thalia,

    Verg. E. 6, 1.—Esp., to play on an instrument of music, to make or compose music or song:

    ludere quae vellem calamo permisit agresti,

    Verg. E. 1, 10:

    talia fumosi luduntur mense Decembri,

    Ov. Tr. 2, 491:

    quod tenerae cantent, lusit tua musa, puellae,

    id. Am. 3, 1, 27:

    coloni Versibus incomptis ludunt,

    Verg. G. 2, 386:

    carmina pastorum,

    id. ib. 4, 565; Suet. Ner. 3:

    si quid vacui sub umbra Lusimus tecum,

    Hor. C. 1, 22, 2.—
    B.
    To sport, dally, wanton (cf. "amorous play," Milton, P. L. 9, 1045):

    scis solere illam aetatem tali ludo ludere,

    Plaut. Most. 5, 2, 36: affatim edi, bibi, lusi, Liv. Andron. ap. Paul. ex Fest. s. v. affatim, p. 11 Müll.; cf.:

    lusisti satis, edisti satis, atque bibisti,

    Hor. Ep. 2, 2, 214; Ov. A. A. 2, 389; Cat. 61, 207; Suet. Tib. 44; Mart. 11, 104, 5.—
    C.
    Ludere aliquem or aliquid, to play, mock, imitate, mimic a person or thing (only in mockery; cf.: partes agere, etc.): civem bonum ludit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; cf.:

    ludere opus,

    to imitate work, make believe work, Hor. S. 2, 3, 252:

    magistratum fascibus purpurāque,

    App. M. 11, p. 260 fin.:

    ludere causas,

    Calp. Ecl. 1, 45: impia dum Phoebi Caesar mendacia ludit, Poët. ap. Suet. Aug. 70.—
    D.
    To trifle with:

    summa pericula,

    Mart. 9, 38, 1:

    viribus imperii,

    Sen. Brev. Vit. 18, 4.—
    E.
    To spend in play or amusement, to sport away:

    otium,

    Mart. 3, 67, 9.—Hence, ludere operam, to throw away one's labor, to labor in vain, Plaut. Ps. 1, 3, 135.—
    F.
    To make sport or game of a person, to ridicule, rally, banter:

    Domitius in senatu lusit Appium collegam,

    Cic. Q. Fr. 2, 15 a, 13:

    satis jocose aliquem ludere,

    id. ib. 2, 12, 2:

    omnium irrisione ludi,

    id. de Or. 1, 12, 50.—Rarely with ad:

    caput aselli, ad quod lascivi ludebant ruris alumni,

    Juv. 11, 98.—
    G.
    To delude, deceive:

    auditis, an me ludit amabilis Insania?

    Hor. C. 3, 4, 5; Ov. A. A. 3, 332:

    custodes,

    Tib. 1, 6, 9; 3, 4, 7.— Comp.:

    hoc civili bello, quam multa (haruspicum responsa) luserunt,

    i. e. gave wanton, deceptive responses, Cic. Div. 2, 24, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > ludo

  • 5 tessera

    ae f.
    2) дощечка, табличка, плитка (с паролем, боевым призывом и т. д.)
    3) приказ, предписание ( tesseram alicui dare L)
    4) (тж. t. hospitalis) гостевая табличка (служившая опознавательным знаком для тех, кто был связан узами взаимного гостеприимства, и для их потомков)
    5) ордер ( на право получения зерна или денег) (t. frumentaria Su или frumenti J; t. nummaria Su)

    Латинско-русский словарь > tessera

  • 6 tessera

    tessĕra, ae, f., = tesseres, a (lon. for tessares, a, four), a square, square piece of stone, wood, etc., for various purposes.
    I.
    Most freq., a die for playing, numbered on all the six sides (while the tali, prop. pastern-bones, were marked only on four sides; v. talus;

    syn. alea): ludere tesseris,

    Ter. Ad. 4, 7, 21:

    ut homines ad pilam se aut ad talos aut ad tesseras conferunt,

    Cic. de Or. 3, 15, 58:

    tesseras jacere,

    id. Div. 2, 41, 85; id. Sen. 16, 58:

    in tesserarum prospero jactu,

    Liv. 4, 17, 3; Mart. 14, 15, 1; 4, 66, 15; 14, 17, 1:

    mittere,

    Ov. A. A. 3, 354; id. Tr. 2, 475; Plin. 37, 2, 6, § 13 al.; cf. Becker, Gallus, 3, p. 257 sq. (2d ed.).—
    II.
    In milit. lang., a square tablet on which the watchword was written, a watchword, parole, countersign:

    tessera per castra a Livio consule data erat, ut, etc.,

    Liv. 26, 46, 1; 7, 35, 1; 7, 36, 7; 9, 32, 4; Auct. B. Hisp. 36, 5; Suet. Galb. 6: it bello tessera signum, Verg. A. 7, 637; Sil. 15, 475: Stat. Th. 10, 17:

    missam ad se tesseram finxit redeundi,

    a private token, Amm. 30, 10, 3. — Hence,
    B.
    Transf., the watchword, signal:

    militem levi tesserā colligi posse,

    Amm. 25, 7, 2 al. —
    III.
    Tessera hospitalis, a tally, token, which was divided between two friends, in order that, by means of it, they or their descendants might always recognize each other (the Greek sumbola): Ag. Ego sum ipsus, quem tu quaeris... Ha. Si ita est, tesseram conferre si vis hospitalem, Plaut. Poen. 5, 2, 87; 5, 1, 25; 5, 2, 92:

    TESSERAM HOSPITALEM CVM EQ FECERVNT,

    have entered into a bond of friendship, Inscr. Orell. 1079; cf. Becker, Gallus, 2, p. 133 (2d ed.);

    hence: hic apud nos jam confregisti tesseram,

    i.e. have broken our friendship, Plaut. Cist. 2, 1, 27.—
    IV.
    A square tablet or block, a checker for the construction of pavements, ornamenting garments, etc., Plin. 36, 25, 62, § 187 (al. tessella); Pall. 1, 9, 5; Mart. 10, 33; Plin. 35, 9, 36, § 62.—
    V.
    A token, ticket, billet for the distribution of corn or money:

    frumentariae,

    Suet. Ner. 11; cf.

    frumenti,

    Juv. 7, 174; Mart. 8, 78, 10; and absol., Suet. Aug. 40:

    nummariae,

    id. ib. 41.

    Lewis & Short latin dictionary > tessera

  • 7 ludo

    lūdo, ĕre, lūsi, lūsum    - intr. et tr. -    - arch. inf. passif ludier, Ter. - intr. - [st1]1 [-] jouer.    - tesseris ludere, Ter. Ad. 739: jouer aux dés.    - aleā ludere, Cic. Phil. 2, 56: jouer aux jeux de hasard.    - pilā ludere, Cic. de Or. 1, 73: jouer à la paume.    - ludis circensibus elephanti luserunt, Liv. 46, 18, 8: des éléphants figurèrent aux jeux du cirque.    - avec acc. de l'objet interne consimilem ludum ludere, Ter. Eun. 586: jouer le même jeu.    - aleam ludere, Suet. Aug. 70: jouer aux jeux de hasard.    - proelia latronum ludere, Ov. A. A. 3, 357: jouer aux échecs. [st1]2 [-] folâtrer, s'amuser, s'ébattre.    - ad ludendumne an ad pugnandum? Cic. de Or. 2, 84: pour jouer ou pour se battre?    - severe ludere, Cic. de Or. 2, 269: plaisanter avec sérieux.    - alicujus persona ludere, Cic. de Or. 3, 171: plaisanter sous le masque de qqn, sous le couvert de qqn (= en faisant parler qqn).    - armis ludere, Lucr. 2, 631: s'amuser à des combats en armes.    - versibus ludere, Virg. G. 2, 386: s'amuser à faire des vers.    - in numerum ludere, Virg. B. 6, 28: s'ébattre en cadence, danser en cadence.    - ludere, Hor. Ep. 2, 2, 214; Catul. 61, 207; Suet. Tib. 44: folâtrer, se livrer aux ébats amoureux. - tr. - [st1]3 [-] employer à s'amuser.    - otium ludere, Mart. 3, 67: passer agréablement ses loisirs. [st1]4 [-] s'amuser à, faire en s'amusant.    - causam ludere, Cic. de Or. 2, 222: présenter une cause avec agrément, en badinant.    - carmina pastorum ludere, Virg. G. 4, 565: reproduire en s'amusant les chansons des bergers.    - civem bonum ludere, Cic. Fam. 8, 9, 1: jouer de façon comique le rôle de bon citoyen.    - cf. Apul. M. 9, 11, 8 [st1]5 [-] se jouer de, se moquer de, tourner en ridicule.    - aliquem ludere, Cic. Q. 2, 12, 2: plaisanter qqn, s'égayer sur le compte de qqn.    - cf. Cic. Fin. 2, 2.    - ea facillime luduntur qua, Cic. de Or. 2, 238: les objets qui se prêtent le plus à la plaisanterie sont ceux qui.    - ludere + prop. inf.: dire en se moquant que.    - Cic. Q. 2, 15 a, 3. [st1]6 [-] se jouer de, duper, abuser.    - Hor, O. 3, 4, 5; Tib. 1, 6, 9, etc.
    * * *
    lūdo, ĕre, lūsi, lūsum    - intr. et tr. -    - arch. inf. passif ludier, Ter. - intr. - [st1]1 [-] jouer.    - tesseris ludere, Ter. Ad. 739: jouer aux dés.    - aleā ludere, Cic. Phil. 2, 56: jouer aux jeux de hasard.    - pilā ludere, Cic. de Or. 1, 73: jouer à la paume.    - ludis circensibus elephanti luserunt, Liv. 46, 18, 8: des éléphants figurèrent aux jeux du cirque.    - avec acc. de l'objet interne consimilem ludum ludere, Ter. Eun. 586: jouer le même jeu.    - aleam ludere, Suet. Aug. 70: jouer aux jeux de hasard.    - proelia latronum ludere, Ov. A. A. 3, 357: jouer aux échecs. [st1]2 [-] folâtrer, s'amuser, s'ébattre.    - ad ludendumne an ad pugnandum? Cic. de Or. 2, 84: pour jouer ou pour se battre?    - severe ludere, Cic. de Or. 2, 269: plaisanter avec sérieux.    - alicujus persona ludere, Cic. de Or. 3, 171: plaisanter sous le masque de qqn, sous le couvert de qqn (= en faisant parler qqn).    - armis ludere, Lucr. 2, 631: s'amuser à des combats en armes.    - versibus ludere, Virg. G. 2, 386: s'amuser à faire des vers.    - in numerum ludere, Virg. B. 6, 28: s'ébattre en cadence, danser en cadence.    - ludere, Hor. Ep. 2, 2, 214; Catul. 61, 207; Suet. Tib. 44: folâtrer, se livrer aux ébats amoureux. - tr. - [st1]3 [-] employer à s'amuser.    - otium ludere, Mart. 3, 67: passer agréablement ses loisirs. [st1]4 [-] s'amuser à, faire en s'amusant.    - causam ludere, Cic. de Or. 2, 222: présenter une cause avec agrément, en badinant.    - carmina pastorum ludere, Virg. G. 4, 565: reproduire en s'amusant les chansons des bergers.    - civem bonum ludere, Cic. Fam. 8, 9, 1: jouer de façon comique le rôle de bon citoyen.    - cf. Apul. M. 9, 11, 8 [st1]5 [-] se jouer de, se moquer de, tourner en ridicule.    - aliquem ludere, Cic. Q. 2, 12, 2: plaisanter qqn, s'égayer sur le compte de qqn.    - cf. Cic. Fin. 2, 2.    - ea facillime luduntur qua, Cic. de Or. 2, 238: les objets qui se prêtent le plus à la plaisanterie sont ceux qui.    - ludere + prop. inf.: dire en se moquant que.    - Cic. Q. 2, 15 a, 3. [st1]6 [-] se jouer de, duper, abuser.    - Hor, O. 3, 4, 5; Tib. 1, 6, 9, etc.
    * * *
        Ludo, ludis, lusi, lusum, ludere. Plaut. Jouer.
    \
        Ludere operam. Plaut. Perdre sa peine.
    \
        Ludere otium. Martial. Passer le temps.
    \
        Ludere par impar. Horat. Jouer à per ou non.
    \
        Ludere in numerum. Virgil. Danser de mesure.
    \
        Ludere. Terent. Se mocquer.
    \
        Cur non ludo hunc aliquantisper? Terent. Que ne me mocque je ou gaudis de cestuy? Que ne luy en baille je tout du long?
    \
        Ludere me putas, serio peto. Plin. iunior. Tu penses que je me mocque, etc.
    \
        Ludere sanguine hominis in conuiuio. Liu. Prendre son esbatement à tuer un homme.
    \
        Ludere. Virgil. Cic. Decevoir et tromper aucun.
    \
        Imaginibus falsis ludere aliquem. Virgil. Decevoir par illusions.
    \
        Ludere. Virgil. Escrire par vers des epigrammes, ou autres petits oeuvres.

    Dictionarium latinogallicum > ludo

  • 8 tessera

    tessera, ae, f. (v. τέσσαρες, α), ein viereckiger Körper, das Viereck, der Würfel, I) von Holz, Stein usw., zum Einsetzen, zum Schmucke, od. die Fußböden damit auszulegen, palliorum, Plin.: tesseris struere pavimenta, mit würfelförmigen Platten auslegen, Vitr.: so auch pavimentum struere ex tessera grandi, Plin. – II) der Würfel zum Spielen, auf dem sechs Seiten bezeichnet waren (s. tālus), tesseras iacĕre, Cic., od. mittere, Ov.: tesseris ludere, Ter.: ludere tabulā et tesseris, Hieron. – III) die Marke, das Kennzeichen, 1) im allg., das hölzerne Täfelchen mit Aufschrift, als Kennzeichen, Iustin. 3, 5, 10. – 2) insbes.: a) ein Täfelchen, auf dem die Parole od. das Kommando stand; dah. meton. = die Parole, Losung, das Feldgeschrei, Kommando (σημειον, lat. auch signum), it bello tessera signum, Verg.: omnibus tesseram dare, Liv.: dare tesseram, ut, Suet. – b) ein Täfelchen, gegen dessen Vorzeigen man Naturalien od. Geld empfing, die Marke, frumentaria od. frumenti, Suet. u. Iuven.: nummaria, Suet. – c) hospitalis, die Marke-, das Wahrzeichen der Gastfreundschaft, an dem sich Gastfreunde erkannten, Plaut. Poen. 1407 u.a.: apud nos confregisti tesseram, du hast die Gastfreundschaft gebrochen, unsere Gastfreundschaft hat ein Ende, Plaut. cist. 503: tesseram hospitalem cum eo fecerunt, haben Freundschaft geschlossen, Corp. inscr. Lat. 6, 1684.

    lateinisch-deutsches > tessera

  • 9 tessera

    tessera, ae, f. (v. τέσσαρες, α), ein viereckiger Körper, das Viereck, der Würfel, I) von Holz, Stein usw., zum Einsetzen, zum Schmucke, od. die Fußböden damit auszulegen, palliorum, Plin.: tesseris struere pavimenta, mit würfelförmigen Platten auslegen, Vitr.: so auch pavimentum struere ex tessera grandi, Plin. – II) der Würfel zum Spielen, auf dem sechs Seiten bezeichnet waren (s. talus), tesseras iacĕre, Cic., od. mittere, Ov.: tesseris ludere, Ter.: ludere tabulā et tesseris, Hieron. – III) die Marke, das Kennzeichen, 1) im allg., das hölzerne Täfelchen mit Aufschrift, als Kennzeichen, Iustin. 3, 5, 10. – 2) insbes.: a) ein Täfelchen, auf dem die Parole od. das Kommando stand; dah. meton. = die Parole, Losung, das Feldgeschrei, Kommando (σημειον, lat. auch signum), it bello tessera signum, Verg.: omnibus tesseram dare, Liv.: dare tesseram, ut, Suet. – b) ein Täfelchen, gegen dessen Vorzeigen man Naturalien od. Geld empfing, die Marke, frumentaria od. frumenti, Suet. u. Iuven.: nummaria, Suet. – c) hospitalis, die Marke-, das Wahrzeichen der Gastfreundschaft, an dem sich Gastfreunde erkannten, Plaut. Poen. 1407 u.a.: apud nos confregisti tesseram, du hast die Gastfreundschaft gebrochen, unsere Gastfreundschaft hat ein Ende, Plaut. cist. 503: tesseram hospitalem cum eo fecerunt, haben Freundschaft ge-
    ————
    schlossen, Corp. inscr. Lat. 6, 1684.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tessera

  • 10 specto

    specto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [id.], to look at, behold; to gaze at, watch, observe, etc. (freq. and class.; syn.: adspicio, speculor, conspicor, contueor).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    speculum a speciendo, quod ibi se spectant,

    Varr. L. L. 5, § 129 Müll.; cf. id. ib. 6, §

    82 ib.: si vis videre ludos jucundissimos... amores tuos si vis spectare,

    Plaut. Poen. 1, 1, 81:

    spectare aliquid et visere,

    Cic. Tusc. 1, 19, 44:

    taceas, me spectes,

    Plaut. As. 3, 3, 90:

    quid illas spectas?

    id. Rud. 3, 4, 54; id. Am. 1, 1, 268:

    ere, ne me spectes,

    Ter. Eun. 5, 5, 18:

    corpora,

    Lucr. 4, 1102:

    ingentes acervos,

    Hor. C. 2, 2, 24:

    gaude quod spectant oculi te mille loquentem,

    id. Ep. 1, 6, 19:

    cum modo me spectas oculis protervis,

    Ov. H. 16 (17), 77:

    spectari tergo,

    id. A. A. 3, 774:

    Zoroaster primus siderum motus diligentissime spectasse dicitur,

    Just. 1, 1, 9.—
    (β).
    With rel.clause:

    tacitus te sequor, Spectans quas tu res hoc ornatu geras,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 2:

    specta quam arcte dormiunt,

    id. Most. 3, 2, 144; cf.:

    saepe tui, specto, si sint in litore passus,

    Ov. H. 18 (19), 27.—
    (γ).
    Absol.:

    vise, specta tuo arbitratu,

    Plaut. Most. 3, 2, 106: Am. Sosia, age me huc aspice. So. Specto, id. Am. 2, 2, 119:

    quam magis specto, minus placet mihi hominis facies,

    id. Trin. 4, 2, 19:

    alte spectare,

    Cic. Rep. 6, 23, 25:

    populo spectante,

    Hor. Ep. 1, 6, 60.—
    (δ).
    With ad, in, per, or adv. of place:

    spectare ad carceris oras,

    Enn. Ann. 1, 102:

    quaeso huc ad me specta,

    Plaut. Most. 3, 2, 149; so, ad me, Afran. ap. Isid. Orig. 12, 8, 16:

    ad dexteram,

    Plaut. Poen. 3, 4, 1:

    tota domus, quae spectat in nos solos,

    Cic. Off. 1, 17, 58:

    ego limis specto Sic per flabellum clanculum,

    Ter. Eun. 3, 5, 53:

    quoquo hic spectabit, eo tu spectato simul,

    Plaut. Ps. 3, 2, 69.—
    (ε).
    Impers. pass. with subj. or final clause:

    cum plausu congregari feros (pisces) ad cibum assuetudine, in quibusdam vivariis spectetur,

    Plin. 10, 70, 89, § 193:

    spectandum ne quoi anulum det,

    Plaut. As. 4, 1, 33. —
    (ζ).
    With inf.:

    spectet currere Gangem,

    Sen. Herc. Oet. 629:

    minaces ire per caelum faces specta,

    id. ib. 325.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look at or see (a play or an actor) as a spectator, to look on:

    fabulam,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 37:

    Megalesia,

    Cic. Har. Resp. 11, 22; Hor. A. P. 190:

    ludos,

    id. S. 2, 6, 48; 2, 8, 79; id. Ep. 2, 1, 203; Suet. Aug. 40; 53 al.:

    Circenses,

    id. ib. 45; id. Claud. 4:

    pugiles,

    id. Aug. 45:

    artifices saltationis,

    id. Tit. 7 al. —With inf.:

    spectavi ego pridem Comicos ad istum modum Sapienter dicta dicere atque is plaudier,

    Plaut. Rud. 4, 7, 23:

    matronae tacitae spectent, tacitae rideant,

    id. Poen. prol. 32:

    jam hic deludetur (Amphitruo), spectatores, vobis spectantibus,

    id. Am. 3, 4, 15; cf. id. ib. prol. 151. —Hence, very often in inscrr. and tesseris: GLADIATORIIS SP., i. e. spectatus, of a gladiator who had stood the first public fight, Inscr. Orell. 2561 sq.; cf.: Morcelli delle tessere degli spettacoli Roma, Becker, Antiq. 4, p. 562.—
    2.
    Of localities, to look, face, lie, be situated towards any quarter (syn.: prospicio, vergo); constr. usu. with ad, in, inter, etc., or an adv. of place; less freq. with acc.:

    (hujus insulae) alter angulus ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat,

    Caes. B. G. 5, 13; so,

    ad orientem solem,

    id. ib. 7, 69:

    ad fretum,

    Cic. Verr. 2, 5, 66, § 169:

    ager, qui in ventum Favonium spectet,

    Varr. R. R. 1, 24, 1:

    in urbem... in Etruriam,

    Liv. 5, 5;

    v. also infra: Aquitania spectat inter occasum solis et septentriones,

    is situated to the north - west, Caes. B. G. 1, 1 fin.: quare fit, ut introversus et ad te Spectent atque ferant vestigia se omnia prorsus, Lucil. ap. Non. 402, 7; cf.:

    ut ora eorum deorsum spectent,

    Col. 12, 16, 4:

    vestigia Omnia te adversum spectantia, nulla retrorsum,

    Hor. Ep. 1, 1, 75:

    quo (villae) spectent porticibus,

    Varr. R. R. 1, 4, 4: Creta altior est, quā spectat orientem, Sall. ap. Serv. Verg. A. 6, 23 (H. 3, 58 Dietsch):

    Acarnania solem occidentem et mare Siculum spectat,

    Liv. 33, 17, 5:

    mediterranea regio est, orientem spectat,

    id. 25, 9, 10; 30, 25, 11:

    quae et Tanaim et Bactra spectant,

    Curt. 7, 7, 4; Plin. Ep. 5, 6, 15; Vell. 1, 11, 3:

    ab eo latere, quo (Gadis) Hispaniam spectat,

    Plin. 4, 21, 36, § 120; 6, 17, 20, § 53.— Transf., of nations:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1, 6:

    Masaesyli in regionem Hispaniae spectant,

    Liv. 28, 17.—
    3.
    To examine, try, test:

    (argentum) dare spectandum,

    Plaut. Pers. 3, 3, 35:

    ut fulvum spectatur in ignibus aurum, Tempore sic duro est inspicienda fides,

    Ov. Tr. 1, 5, 25; cf.:

    qui pecuniā non movetur... hunc igni spectatum arbitrantur,

    as having stood the test of fire, Cic. Off. 2, 11, 38; cf. spectatio, I. B., and spectator, I. B.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to look at, behold, see, regard, consider (very rare):

    specta rem modo!

    Plaut. Bacch. 4, 6, 14:

    audaciam meretricum specta,

    Ter. Eun. 5, 5, 24:

    importunitatem spectate aniculae,

    id. And. 1, 4, 4:

    suave, E terrā magnum alterius spectare laborem,

    Lucr. 2, 2: caeli signorum admirabilem ordinem spectat, Cic. Fragm. ap. Non. 402, 17:

    ad te unum omnis mea spectat oratio,

    Cic. Deiot. 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look to a thing, as to an end or guide of action; hence, to have in view, bear in mind; to aim, strive, or endeavor after; to meditate; to tend, incline, refer, pertain, or have regard to a thing (freq. and class.;

    syn.: contendo, pertineo, tendo): juvenes magna spectare et ad ea rectis studiis debent contendere,

    Cic. Off. 2, 13, 45:

    nec commune bonum poterant spectare,

    Lucr. 5, 958:

    rem, non hominem, spectari oportere,

    Auct. Her. 1, 6, 9:

    nihil spectat nisi fugam,

    Cic. Att. 8, 7, 1:

    Pompeius statuisse videtur, quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    nos ea, quae sunt in usu vitāque communi, non ea quae finguntur aut optantur spectare debemus,

    id. Lael. 5, 18:

    ingenti consensu defectionem omnes spectare,

    Liv. 22, 22, 21:

    arma et bellum,

    id. 3, 69, 2:

    Romani, desperatā ope humanā, fata et deos spectabant,

    id. 5, 16, 8; Curt. 9, 7, 2; Just. 13, 1, 8:

    tota domus quae spectat in nos solos,

    relies on, Cic. Off. 1, 17, 58:

    in philosophiā res spectatur, non verba penduntur,

    id. Or. 16, 51:

    mores,

    id. Off. 2, 20, 69; so (with sequi) id. de Or. 2, 50, 204:

    quem locum probandae virtutis tuae spectas?

    do you seek? Caes. B. G. 5, 44:

    noli spectare, quanti homo sit,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14:

    me spectasse semper, ut tibi possem quam maxime esse conjunctus,

    id. Fam. 5, 8, 3:

    ad imperatorias laudes,

    id. Vatin. 10, 24:

    ad suam magis gloriam quam ad salutem rei publicae,

    id. Sest. 16, 37:

    ad vitulam,

    Verg. E. 3, 48:

    cum plebes Nolana de integro ad defectionem spectaret,

    Liv. 23, 16, 2; so id. 23, 6, 4:

    ab scelere ad aliud spectare mulier scelus,

    id. 1, 47, 1; 34, 56, 10.—Of subjects not personal:

    et prima et media verba spectare debent ad ultimum,

    Cic. Or. 59, 200:

    ad arma rem spectare,

    id. Fam. 14, 5, 1; cf.:

    rem ad seditionem spectare,

    Liv. 25, 3, 19:

    ad vim spectare res coepit,

    id. 1, 9, 6; cf.:

    si ad perniciem patriae res spectabit,

    Cic. Off. 2, 23, 90:

    aliquid anquirunt, quod spectet et valeat ad bene beateque vivendum,

    id. ib. 2, 2, 6:

    ea non tam ad religionem spectant, quam ad jus sepulcrorum,

    belong to, concern, id. Leg. 2, 23, 58:

    quoniam de eo genere beneficiorum dictum est, quae ad singulos spectant: deinceps de iis, quae ad universos pertinent, disputandum est,

    id. Off. 2, 21, 72; cf. id. ib. 1, 3, 7: artem negabat esse ullam, nisi quae cognitis et in unum exitum spectantibus, Cic. de Or. 1, 20, 92:

    nostra consilia sempiternum tempus spectare debent,

    id. ib. 2, 40, 169:

    solvendi necessitas debitorem spectat,

    Dig. 2, 14, 42:

    res eo spectat, ut eā poenā non videamini esse contenti,

    Cic. Lig. 5, 13:

    hoc eo spectabat, ut eam (Pythiam) a Philippo corruptam diceret,

    id. de Div. 2, 57, 118: summa judicii mei spectat huc, ut meorum injurias ferre possim, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 20, 46:

    quo igitur haec spectat oratio?

    Cic. Att. 8, 2, 4; cf. id. Phil. 13, 20, 46:

    quorsum haec omnis spectat oratio?

    id. ib. 7, 9, 26 et saep.:

    quia quicquid ad corpus spectat, et immortalitatis est expers, vanum sit,

    Lact. 3, 12, 33.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) To judge of; to try, test (syn. probo):

    nemo illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat,

    Cic. Rosc. Com. 10, 28:

    alicujus animum ex animo suo,

    Ter. And. 4, 1, 22:

    non igitur ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt, sed ex perpetuitate atque constantiā,

    Cic. Tusc. 5, 10, 31:

    ex meo otium tuum specto,

    id. Att. 12, 39:

    quod ego non tam fastidiose in nobis quam in histrionibus spectari puto,

    id. de Or. 1, 61, 258:

    ubi facillime spectatur mulier, quae ingenio'st bono?

    Plaut. Stich. 1, 2, 59; cf.:

    hominem in dubiis periclis,

    Lucr. 3, 55:

    beneficium a deteriore parte,

    Sen. Ben. 2, 28, 2.—Hence, spectātus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 2.).
    A.
    Tried, tested, proved (syn.: probatus, cognitus): tuam probatam et spectatam maxime adulescentiam, Lucil. ap. Non. 437, 14:

    homines spectati et probati,

    Cic. de Or. 1, 27, 124:

    fides spectata et diu cognita,

    id. Div. in Caecil. 4, 11; Ov. P. 2, 7, 82:

    pietas spectata per ignes,

    id. F. 4, 37:

    integritas,

    Liv. 26, 49, 16; cf.:

    homo in rebus judicandis spectatus et cognitus,

    Cic. Verr. 1, 10, 29:

    spectata ac nobilitata virtus,

    id. Fl. 26, 63:

    spectata multis magnisque rebus singularis integritas,

    id. Phil. 3, 10, 26:

    rebus spectata juventus,

    Verg. A. 8, 151:

    utebatur medico ignobili, sed spectato homine, Cleophanto,

    id. Clu. 16, 47:

    mores,

    Plaut. Pers. 2, 1, 4:

    ni virtus fidesque vestra spectata mihi forent,

    Sall. C. 20, 2.— Sup.:

    id cuique spectatissimum sit, quod occurrerit, etc.,

    let that be the best test of each, Liv. 1, 57, 7.—With subject-clause:

    mihi satis spectatum est, Pompeium malle principem volentibus vobis esse quam, etc.,

    Sall. H. 3, 61, 23 Dietsch.—
    B.
    In gen., looked up to, respected, esteemed, worthy, excellent:

    fecere tale ante alii spectati viri,

    Plaut. Merc. 2, 2, 47:

    in perfecto et spectato viro,

    Cic. Lael. 2, 9:

    homines,

    id. Div. in Caecil. 7, 24:

    castitas,

    Liv. 1, 57, 10.— Comp.:

    quo non spectatior alter,

    Sil. 1, 440.— Sup.:

    auctoritas clarissimi et spectatissimi viri atque in primis probati,

    Cic. Fam. 5, 12, 7:

    spectatissima femina,

    id. Rosc. Am. 50, 147.—Of things (Plinian):

    paeninsula spectatior (with flumen clarum),

    Plin. 4, 18, 32, § 107:

    spectatius artificium,

    id. 11, 1, 1, § 1:

    spectatissima laurus,

    id. 15, 30, 40, § 134.— Hence, adv.: spectātē, splendidly, excellently:

    spectatissime florere,

    Plin. 21, 1, 1, § 2:

    spectatissime ministrere,

    Amm. 28, 3, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > specto

  • 11 iactus

    iactus, ūs, m. (iacio), das Werfen, I) im allg.: das Werfen, Schleudern, der Wurf, fulminum iactus (Sing.), Tac.: fulminum iactus (Plur.), Cic.: telorum i., Val. Max.: iactus (Plur.) sagittarum, Abschießen, Solin.: ad teli iactum pervenire, auf Schußweite, Curt.: intra teli iactum, innerhalb der Schußweite, Verg.; Ggstz. extra teli iactum, Curt.: extra omnem teli iactum, Sen.: iactu se dedit aequor in altum, schwang sich hinab usw., Verg.: übtr.: fortuitus iactus vocis, die zufällig ausgestoßene Äußerung, Val. Max. 1, 5, 9. – II) insbes.: 1) als t. t. des Würfelspiels, das Werfen, der Wurf, u. meton., der Wurf = die geworfenen Zahlen, talorum iactus (Sing. u. Plur.), Prop. 3, 10, 27. Ov. art. am. 3, 353: tesserarum prosper iactus, Liv. 4, 17, 3: extremus ac novissimus iactus, Tac. Germ. 24: quasi quom ludas tesseris, si illud quod maxume opus est iactu non cadit, Ter. adelph. 740: ob iactum (Venerium) cantharo mulsum date, Plaut. asin. 906. – 2) das Auswerfen des Netzes; dah. meton. der Wurf, Zug, Fang = alle auf einmal gefangenen Fische, retis, ICt., u. absol., Val. Max. 4, 1. ext. 7. – 3) das Wegwerfen; dah. meton., das Weggeworfene, der Wegwurf, inter purgamenta et iactus cenantium, Sen. contr. 9, 2 (25), 4. – 4) das Überbordwerfen, a) eig.: mercium, ICt.: iactu decīdere (sich abfinden) cum ventis, Iuven.: iactum mercium facere, über Bord werfen, ICt. – b) meton., das über Bord Geworfene, iactum ex nave factum ferre, ICt. – 5) das Aufwerfen, aggeris, Vulg. Ezech. 17, 17.

    lateinisch-deutsches > iactus

  • 12 provoco

    prō-voco, āvī, ātum, āre, hervor-, herausrufen, herrufen, aufrufen, I) im allg.: a) eig.: erum, v. Diener, Plaut.: ebenso cuidam servulo mandant, ut ad se provocet Simonidem, Phaedr.: Pamphilam cantatum, hervorrufen, Ter. – b) übtr., lebl. Objj., hervorkommen-, hervorsteigen, hervorwachsen machen, roseo ore diem, v. der Aurora, Ov.; vgl. dum rota Luciferi provocet orta diem, Tibull.: pr. et elicere novas radiculas, Colum.: pr. fascinum ab inguine, Hor. – II) insbes.: A) aufrufen, auffordern, ersuchen, anregen, im üblen Sinne = reizen, 1) übh.: a) eig.: tacentes vel summissim fabulantes ad communionem sermonis, Suet.: alqm omni comitate ad hilaritatem et iocos, Suet.: ne nos comitate ac munificentiā nostrā provocemus plebem, Liv.: im Passiv, qui mecum non solum a me provocatus, sed etiam suā sponte de te communicare solet, Cic.: beneficio provocati, Cic.: nullā iniuriā provocatus, gereizt, Tac. – b) übtr., lebl. Objj.: α) m. Acc. dessen, was man auffordert: felicitas temporum, quae bonam conscientiam civium tuorum ad usum indulgentiae tuae provocat et attollit, Plin. ep. 10, 12 (7) extr. – β) m. Acc. dessen, wozu man auffordert, anregt, comitate officia, Tac.: sermones, Plin. pan. – 2) zum Kampfe, zum Wettkampfe im Spiele, Trinken usw. auffordern, herausfordern, reizen, a) eig., zum Kampfe, alqm ad pugnam, Cic., ad certamen, Flor.: u. so oft absol., provocantes u. dgl., Liv. (s. Weißenborn Liv. 3, 60, 3 u. Fabri Liv. 23, 16, 4). – oft im Passiv, provocatus maledictis, iniuriis, Cic.: minis et verbis, bello, Tac. – zum Spiele, alqm in aleam, ut ludat, Plaut.: alqm tesseris, Macr. – zum Trinken, alqm ad bibendum, Vopisc.: oleo et mero viros, Sen. – mit Infin., einen Preis darauf setzen, e iecore eorum (mullorum) alecem excogitare provocavit, Plin. 9, 66. – b) bildl., jmd. durch etwas gleichs. zum Wettkampfe herausfordern, mit jmd. in etw. wetteifern, -es aufnehmen, senes illos virtute, Plin. ep.: elegiā Graecos, Quint. – Crispinus minimo me provocat, zu einer Wette um eine Kleinigkeit, Hor. – übtr., v. lebl. Subjj., omnes has eius (roboris) dotes ilex solo provocat cocco, Plin.: imm nsum latus Circi templorum pulchritudinem provocat, Plin. ep. – B) als gerichtl. t. t., jmd. vorladen, vorfordern, belangen, 1) übh.: pr. alqm ad iudices, Apul.: alqm apud iudicem, ICt.: absol., pr. ad iudicium, ICt. – 2) prägn., den Kläger vor eine höhere Instanz berufen, an eine höhere Instanz appellieren, a) eig.: α) zur Zeit der Republik an das Volk (urspr. die Zenturien, später die Tribus), provoco, Liv.: pr. ad populum, Cic. u.a.: pr. a duumviris, Liv. – pr. iudicium ad populum, Val. Max. 8, 1, 1. – β) zur Kaiserzt. übh. an einen höheren Richter, in letzter Instanz an den Kaiser, pr. ad competentem iudicem et ab eo ad principem, ICt.: pr. adversus sententiam, ICt.: provocandi auxilium perdere, ICt. – b) übtr., an jmd. od. etw. appellieren, sich auf jmd. od. etw. berufen, pr. ad Catonem, Cic.: ad litteras alcis, Apul.: ad Iudaeorum codices, Augustin. – / Perf.-Form provocuit, Fulgent. ed. Helm p. 166, 9.

    lateinisch-deutsches > provoco

  • 13 iactus

    iactus, ūs, m. (iacio), das Werfen, I) im allg.: das Werfen, Schleudern, der Wurf, fulminum iactus (Sing.), Tac.: fulminum iactus (Plur.), Cic.: telorum i., Val. Max.: iactus (Plur.) sagittarum, Abschießen, Solin.: ad teli iactum pervenire, auf Schußweite, Curt.: intra teli iactum, innerhalb der Schußweite, Verg.; Ggstz. extra teli iactum, Curt.: extra omnem teli iactum, Sen.: iactu se dedit aequor in altum, schwang sich hinab usw., Verg.: übtr.: fortuitus iactus vocis, die zufällig ausgestoßene Äußerung, Val. Max. 1, 5, 9. – II) insbes.: 1) als t. t. des Würfelspiels, das Werfen, der Wurf, u. meton., der Wurf = die geworfenen Zahlen, talorum iactus (Sing. u. Plur.), Prop. 3, 10, 27. Ov. art. am. 3, 353: tesserarum prosper iactus, Liv. 4, 17, 3: extremus ac novissimus iactus, Tac. Germ. 24: quasi quom ludas tesseris, si illud quod maxume opus est iactu non cadit, Ter. adelph. 740: ob iactum (Venerium) cantharo mulsum date, Plaut. asin. 906. – 2) das Auswerfen des Netzes; dah. meton. der Wurf, Zug, Fang = alle auf einmal gefangenen Fische, retis, ICt., u. absol., Val. Max. 4, 1. ext. 7. – 3) das Wegwerfen; dah. meton., das Weggeworfene, der Wegwurf, inter purgamenta et iactus cenantium, Sen. contr. 9, 2 (25), 4. – 4) das Überbordwerfen, a) eig.: mercium, ICt.: iactu decīdere (sich abfinden) cum ventis, Iuven.:
    ————
    iactum mercium facere, über Bord werfen, ICt. – b) meton., das über Bord Geworfene, iactum ex nave factum ferre, ICt. – 5) das Aufwerfen, aggeris, Vulg. Ezech. 17, 17.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iactus

  • 14 provoco

    prō-voco, āvī, ātum, āre, hervor-, herausrufen, herrufen, aufrufen, I) im allg.: a) eig.: erum, v. Diener, Plaut.: ebenso cuidam servulo mandant, ut ad se provocet Simonidem, Phaedr.: Pamphilam cantatum, hervorrufen, Ter. – b) übtr., lebl. Objj., hervorkommen-, hervorsteigen, hervorwachsen machen, roseo ore diem, v. der Aurora, Ov.; vgl. dum rota Luciferi provocet orta diem, Tibull.: pr. et elicere novas radiculas, Colum.: pr. fascinum ab inguine, Hor. – II) insbes.: A) aufrufen, auffordern, ersuchen, anregen, im üblen Sinne = reizen, 1) übh.: a) eig.: tacentes vel summissim fabulantes ad communionem sermonis, Suet.: alqm omni comitate ad hilaritatem et iocos, Suet.: ne nos comitate ac munificentiā nostrā provocemus plebem, Liv.: im Passiv, qui mecum non solum a me provocatus, sed etiam suā sponte de te communicare solet, Cic.: beneficio provocati, Cic.: nullā iniuriā provocatus, gereizt, Tac. – b) übtr., lebl. Objj.: α) m. Acc. dessen, was man auffordert: felicitas temporum, quae bonam conscientiam civium tuorum ad usum indulgentiae tuae provocat et attollit, Plin. ep. 10, 12 (7) extr. – β) m. Acc. dessen, wozu man auffordert, anregt, comitate officia, Tac.: sermones, Plin. pan. – 2) zum Kampfe, zum Wettkampfe im Spiele, Trinken usw. auffordern, herausfordern, reizen, a) eig., zum Kampfe, alqm ad pugnam, Cic.,
    ————
    ad certamen, Flor.: u. so oft absol., provocantes u. dgl., Liv. (s. Weißenborn Liv. 3, 60, 3 u. Fabri Liv. 23, 16, 4). – oft im Passiv, provocatus maledictis, iniuriis, Cic.: minis et verbis, bello, Tac. – zum Spiele, alqm in aleam, ut ludat, Plaut.: alqm tesseris, Macr. – zum Trinken, alqm ad bibendum, Vopisc.: oleo et mero viros, Sen. – mit Infin., einen Preis darauf setzen, e iecore eorum (mullorum) alecem excogitare provocavit, Plin. 9, 66. – b) bildl., jmd. durch etwas gleichs. zum Wettkampfe herausfordern, mit jmd. in etw. wetteifern, -es aufnehmen, senes illos virtute, Plin. ep.: elegiā Graecos, Quint. – Crispinus minimo me provocat, zu einer Wette um eine Kleinigkeit, Hor. – übtr., v. lebl. Subjj., omnes has eius (roboris) dotes ilex solo provocat cocco, Plin.: imm nsum latus Circi templorum pulchritudinem provocat, Plin. ep. – B) als gerichtl. t. t., jmd. vorladen, vorfordern, belangen, 1) übh.: pr. alqm ad iudices, Apul.: alqm apud iudicem, ICt.: absol., pr. ad iudicium, ICt. – 2) prägn., den Kläger vor eine höhere Instanz berufen, an eine höhere Instanz appellieren, a) eig.: α) zur Zeit der Republik an das Volk (urspr. die Zenturien, später die Tribus), provoco, Liv.: pr. ad populum, Cic. u.a.: pr. a duumviris, Liv. – pr. iudicium ad populum, Val. Max. 8, 1, 1. – β) zur Kaiserzt. übh. an einen höheren Richter, in letzter Instanz an den Kaiser, pr. ad competentem iudicem et ab eo ad princi-
    ————
    pem, ICt.: pr. adversus sententiam, ICt.: provocandi auxilium perdere, ICt. – b) übtr., an jmd. od. etw. appellieren, sich auf jmd. od. etw. berufen, pr. ad Catonem, Cic.: ad litteras alcis, Apul.: ad Iudaeorum codices, Augustin. – Perf.-Form provocuit, Fulgent. ed. Helm p. 166, 9.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > provoco

  • 15 Jactus

    1.
    jactus, a, um, Part., from jacio.
    2.
    jactus, ūs, m. [jacio], a throwing, casting, hurling; a throw, cast.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    jactus fulminum,

    Cic. Cat. 3, 8, 18; Plin. 2, 38, 38, § 104:

    haec certamina tanta Pulveris exigui jactu compressa quiescunt,

    Verg. G. 4, 87:

    glebarum et testarum,

    Quint. 8, 2, 5:

    intra jactum teli progressus,

    Verg. A. 11, 608:

    teli jactu abesse,

    to be a spear's-throw distant, Liv. 8, 7 init.:

    usque ad jactum tali,

    Tac. A. 13, 40; Curt. 3, 11, 1:

    truces in sublime jactus (of the bull),

    Plin. 11, 2, 1, § 4.—
    B.
    In partic., a throw or cast of dice:

    quid est tam incertum quam talorum jactus,

    Cic. Div. 2, 59, 121:

    in prospero tesserarum jactu,

    Liv. 4, 17:

    talorum ducere jactus,

    Ov. A. A. 3, 353:

    ita vita'st hominum quasi si ludas tesseris: si illud, quod maxime opus't jactu non cadit, etc.,

    Ter. Ad. 4, 7, 22.—
    C.
    Transf.
    1.
    A throwing out, spreading:

    jactus radiorum,

    Plin. 2, 45, 45, § 116.—
    2.
    A throwing down or out, throwing overboard:

    jactum mercium facere levandae navis causā,

    a jettison, Dig. 14, 2, 1 sq.:

    facere jactum medio in ponto,

    Sen. Troad. 1037:

    horribilis de saxo jactu' deorsum,

    Lucr. 3, 1016; Verg. G. 4, 528.— Absol.:

    decidere jactu cum ventis,

    Juv. 12, 33; Paul. Sent. 2, 7.—
    3.
    A cast (of the net), a haul, draught:

    jactum retis emere,

    Dig. 19, 1, 11, § 18; Val. Max. 4, 1, 7 ext.
    * II.
    Trop., a throwing out, uttering:

    fortuitus jactus vocis,

    an assertion casually thrown out, Val. Max. 1, 5, 9.
    3.
    Jactus, i, m., a river flowing into the Po, Plin. 3, 16, 20, § 118.

    Lewis & Short latin dictionary > Jactus

  • 16 jactus

    1.
    jactus, a, um, Part., from jacio.
    2.
    jactus, ūs, m. [jacio], a throwing, casting, hurling; a throw, cast.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    jactus fulminum,

    Cic. Cat. 3, 8, 18; Plin. 2, 38, 38, § 104:

    haec certamina tanta Pulveris exigui jactu compressa quiescunt,

    Verg. G. 4, 87:

    glebarum et testarum,

    Quint. 8, 2, 5:

    intra jactum teli progressus,

    Verg. A. 11, 608:

    teli jactu abesse,

    to be a spear's-throw distant, Liv. 8, 7 init.:

    usque ad jactum tali,

    Tac. A. 13, 40; Curt. 3, 11, 1:

    truces in sublime jactus (of the bull),

    Plin. 11, 2, 1, § 4.—
    B.
    In partic., a throw or cast of dice:

    quid est tam incertum quam talorum jactus,

    Cic. Div. 2, 59, 121:

    in prospero tesserarum jactu,

    Liv. 4, 17:

    talorum ducere jactus,

    Ov. A. A. 3, 353:

    ita vita'st hominum quasi si ludas tesseris: si illud, quod maxime opus't jactu non cadit, etc.,

    Ter. Ad. 4, 7, 22.—
    C.
    Transf.
    1.
    A throwing out, spreading:

    jactus radiorum,

    Plin. 2, 45, 45, § 116.—
    2.
    A throwing down or out, throwing overboard:

    jactum mercium facere levandae navis causā,

    a jettison, Dig. 14, 2, 1 sq.:

    facere jactum medio in ponto,

    Sen. Troad. 1037:

    horribilis de saxo jactu' deorsum,

    Lucr. 3, 1016; Verg. G. 4, 528.— Absol.:

    decidere jactu cum ventis,

    Juv. 12, 33; Paul. Sent. 2, 7.—
    3.
    A cast (of the net), a haul, draught:

    jactum retis emere,

    Dig. 19, 1, 11, § 18; Val. Max. 4, 1, 7 ext.
    * II.
    Trop., a throwing out, uttering:

    fortuitus jactus vocis,

    an assertion casually thrown out, Val. Max. 1, 5, 9.
    3.
    Jactus, i, m., a river flowing into the Po, Plin. 3, 16, 20, § 118.

    Lewis & Short latin dictionary > jactus

  • 17 provoco

    prō-vŏco, āvi, ātum, 1, v. a. and n., to call forth, call out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (very rare):

    aliquem,

    Plaut. Ps. 2, 2, 43:

    ut ubi illaec prodeat, me provoces,

    id. Mil. 4, 3, 28; id. Bacch. 3, 3, 40:

    mandant, ut ad se provocet Simonidem,

    Phaedr. 4, 23, 25:

    dum rota Luciferi provocet orta diem,

    lead up, call forth, Tib. 1, 9, 62:

    Memnonis mater roseo provocet ore diem,

    Ov. P. 1, 4, 58; cf. id. F. 1, 456:

    provocare et elicere novas radiculas,

    Col. 3, 15, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    To call out, challenge, invite one to any thing (as to play, sing, drink, fight, etc.):

    provocat me in aleam,

    challenged me to a game, Plaut. Curc. 2, 3, 75:

    pedibus,

    to a race, id. Ep. 5, 1, 58:

    aliquem tesseris,

    Macr. S. 1, 10:

    aliquem cantatum,

    Ter. Eun. 3, 1, 53:

    aliquem ad pugnam,

    Cic. Tusc. 4, 22, 49; cf. Liv. 8, 7, and Flor. 2, 17, 11 Duker: duces nec prohibere paucos temere provocantis volebant, nec, etc., Liv. 23, 16, 4:

    et oleo et mero viros provocant,

    Sen. Ep. 95, 21:

    aliquem ad bibendum,

    Vop. Firm. 4.—
    2.
    In jurid. lang., to take a cause before a higher court, to appeal, make an appeal; in this signif. usually neutr., ad aliquem; act. only post-class., with the judge to whom the appeal is made as object (cf. appello).
    (α).
    Neutr.:

    ut de majestate damnati ad populum provocent,

    Cic. Phil. 1, 9, 21; cf.: quam id rectum sit, tu judicabis;

    ne ad Catonem quidem provocabo,

    id. Att. 6, 1, 7:

    provoco ad populum,

    Liv. 8, 33:

    arreptus a viatore, Provoco, inquit,

    I appeal, id. 3, 56:

    si a duumviris provocarit, provocatione certato,

    id. 1, 26, 6; 3, 56:

    ab omni judicio poenāque provocari licere,

    Cic. Rep. 2, 31, 54.—
    (β).
    Act., to appeal to a judge (post-class.):

    si judicem provocent,

    Dig. 8, 28, 6:

    si praefectus urbi judicem dederit, ipse erit provocandus, qui eum judicem dederit,

    ib. 49, 3, 1.—Also:

    provocare judicium ad populum,

    to bring the decision before the people by appeal, Val. Max. 8, 1, 1;

    rarely, aliquem ad judicem,

    to cite, summon before, App. Flor. p. 360, 24.—
    II.
    Trop.
    A.
    To challenge to a contest, to contend with, emulate, rival, vie with (post-Aug.):

    aliquem virtute,

    to vie with him in virtue, Plin. Ep. 2, 7, 4:

    elegia Graecos provocamus,

    Quint. 10, 1, 93; cf.:

    ea pictura naturam ipsam provocavit,

    Plin. 35, 10, 36, § 94.—Of things, Plin. 16, 8, 12, § 32:

    immensum latus Circi templorum pulchritudinem provocat,

    id. Pan. 51, 3.—
    B.
    To challenge, incite, provoke to any thing:

    felicitas temporum, quae bonam conscientiam civium tuorum ad usum indulgentiae tuae provocat,

    Plin. Ep. 10, 12 (7) fin.:

    omni comitate ad hilaritatem et jocum provocare,

    Suet. Calig. 27; id. Claud. 21:

    tacentes ad communionem sermonis,

    id. Aug. 74.—
    C.
    To excite, stimulate, exasperate, stir up, rouse with any thing (class.;

    syn.: irrito, lacesso): qui non solum a me provocatus sed etiam suā sponte solet, etc.,

    Cic. Fam. 1, 7, 3:

    aliquem beneficio,

    id. Off. 1, 15, 48:

    sermonibus,

    Caes. B. C. 1, 74:

    minis et verbis,

    Tac. H. 3, 24:

    bello,

    id. ib. 4, 17:

    injuriā,

    id. A. 14, 49 et saep.:

    ad iracundiam,

    Vulg. Isa. 63, 10; id. Deut. 4, 25. —
    D.
    To call forth, occasion, produce, cause:

    officia comitate,

    Tac. H. 5, 1:

    mortem tot modis,

    Plin. 19, praef. 1, §

    5: bellum,

    Tac. G. 35; Plin. Pan. 16.—
    E.
    (Acc. to I. B. 2.) To appeal to any thing, to cite as authority or proof (late Lat.):

    ad litteras Pudentillae,

    App. Mag. 84, p. 326, 40:

    ad Judaeorum Codices provocare,

    Aug. Serm. 202, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > provoco

См. также в других словарях:

  • TESSERA — I. TESSERA Militaris, Plamaedis inventum, Plin. l. 7. c. 56. tabella erat inscripta, quae Sole occiduô a Tribuno accepta ferebatur ad signorum Principes, rursumque ad Tribunum redibat, unde is omnibus datum esse signum cognoscebat, necedum se… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PLENUM — in coloribus, idem quod adstrictum, amarum, austerum, meracum, pressum, saturum, triste etc. quas voces vide hîc passim. In Tessera, latus illud, quod sex puncta habebat, sic dictum legimus: uti contra vacuum illud, in quo unitas tantum erat… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LATRONUM Lusus — idem cum Ludo Latrunculorum i. e. Calculorum, quem Graeci recentiores Ζκτρίκιον, indeque mauritani Alzatrec et Hispani Axedres vocant. Ovid. de Arte Am. l. 2. v. 207. Sive latroncinii sub imagine calculus ibit etc. Scachios hodie appellant Itali… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SORTES — Oracula dicebantur. Ciceto de Divin. l. 1. c. 6. Quae est autem gens, quae Civitas, quae non aut extis pecudum, aut monstra, aut fulgura interpretantium, aut Augurum, aut Astrlogorum, aut Sortium, (ea enim fere Artis sunt) praedictione, moneatur? …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VACUI Fasces — apud Calpurnium. Ecl. 1. Iam nec adumbrati saciem mereutus honoris, Nec vacnos tacitus fasces, et inane tribunal Consulis arripiet cassi sunt, ac nullius potestatis, cuiusmodi sunt Consulis Codicillaris, qua de honorum umbra, apud citerroris aevi …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»